Heeft u een vraag laat het ons weten.

Openingstijden

Het virtuele museum is 24 uur per dag open. Het echte museum alleen op afspraak.

Ver. voor het Instandhouden van Machinebreien KvK 69549540

 ©Bert en Stefanie Rosink en Brother®. Verder hebben we alles in het werk gesteld de rechthebbende van illustraties te achterhalen. Eventuele rechthebbenden kunnen altijd contact met ons opnemen.

Het wonderlijke verhaal van de Viktoria, en verder nog veel meer sokkenbreimachines.

Op 17 juni 2013 vinden we in Zweden de roestige Viktoria rondbreier uit Stockholm.

Tijdens onze rondreis door Scandinavië stonden ook een paar fotogenieke autokerkhoven in Zweden op het programma. Eén daarvan was goed verscholen in de bossen en moeilijk te vinden. Tijdens onze zoektocht troffen we in het bos tot onze verbazing een Viktoria rondbreimachine aan! Viktoria, de Zweedse variant van de in Nederland beter bekende Wikuna rondbreimachine. Het apparaat stond stijf van het roest en vraag deed zich voor of we die machine ooit nog aan de praat zouden krijgen! Maar, de Viktoria in het bos achterlaten leek ons ook niet de oplossing en na eerst de nodige 'huisdieren' uit de rondbreier verwijderd te hebben kreeg hij een plekje onder in de camper. Thuisgekomen hebben we de machine in een emmer gezet en regelmatig met WD-40 ingespoten, vooral op de bouten en moeren! Dit deden we regelmatig en ongeveer vier weken lang. De meeste schroeven, moeren en bouten hebben we op deze manier, tegen onze verwachting in, losgekregen. De steel van de ribber, die van koolstaal is, brak onvermijdelijk af, maar viel met een combinatie van vloeibaar metaal en een getapte schroefdraad te repareren. De as van de draai-inrichting brak ook af en is door een kennis gelast. Om de cilinder uit de machine te verwijderen moeten eerst de naalden verwijderd worden, dit bleek een onmogelijke klus te zijn omdat de naalden zo verroest waren dat ze als het ware één geworden waren met de cilinder! We zagen dus geen andere oplossing dan de cilinder met geweld uit de machine te verwijderen. Met een vuistje en een stuk hardhout hebben we de cilinder uit de machine geslagen. Diverse naalden braken bij deze actie af, maar die moesten er toch uit! Zonder verdere schade aan cilinder en machine werden ze uiteindelijk van elkaar gescheiden! Nu kwam het moeilijkste, de restanten van de naalden uit de cilinder zien te krijgen. In de WD-40 zetten, hielp niet. Coca Cola? Nou echt niet. Uiteindelijk hebben we een zelfbedacht mengsel van werkazijn in combinatie met Steradent het werk laten doen. Na dagen was het uiteindelijk mogelijk om met een hamertje en beitel de restanten van de naalden uit de gleuven te tikken, hierbij zijn helaas enkele stukjes van de broze bovenkant van de cilinder afgebroken, dit viel onmogelijk te voorkomen! Nu begon het verdere ontroesten, schuren en schoonmaken! De verchroomde delen, althans de stukken metaal waar nog een beetje chroom op zat zijn met de bandschuurder schoon gemaakt en vanwege kostenoverweging niet opnieuw verchroomd, maar in de blanke lak gespoten. De zwarte delen zijn weer zwart gespoten en daarna in de blanke lak gezet nadat, waar nodig, eerst een gouden bies is getrokken. Het merkplaatje 'Viktoria' is met de staalborstel weer toonbaar gemaakt en de cilinder van nieuwe naalden voorzien. Na drie maanden noeste arbeid is een totaal verroeste en totaal vastzittende breimachine omgetoverd tot een weer goed werkende sokkenbreimachine!!

Hieronder foto's van het project en het eindresultaat.

Voor advertenties over sokkenbreimachines kijk bij op overige verzamelingen en dan advertenties.

Wikuna; hoe arme mensen bedrogen werden.

Sinds 21 juli 2012 zijn we de trotse bezitters van een Wikuna sokkenbreimachine uit 1928.

Dan ga je op zoek naar de geschiedenis van het merk. Ik kreeg van twee dames scans toegestuurd over Wikuna. Ze kwamen uit HZG en het Almelo's Cultuur Historisch Blad. In beide artikelen wordt duidelijk gemaakt dat de handelswijze van Wikuna niet echt netjes was.

De N.V. Tot Productie van Gebreide Goederen als Huiswerk met Breimachines Wikuna is een bedrijf van de in Duitsland geboren WIttich-KUNAu.In een wervende folder probeert Wikuna mensen over te halen een sokkenbreimachine te kopen. Er staan zelfs (heel veel) recensies van blije breisters in! Op blz. 29 staat: ”Den Haag 15-3-'28. Heden zend ik U een paar proefsokken af hopende dat ze naar genoegen zijn. Het gaat nu al oneindig veel beter met de machine, daarvoor ook mijn dank; ik vind het beslist aangenaam werk op Uwe machine. Ik heb ook twee zwarte sokken voor mijn man gebreid, deze vond ze mooi en ze zaten ook best en het ging goed. Hoogachtend, Mej. S.". 
Tja, dit geeft te denken dat al die brieven van de'tevreden klanten' wel eens vanachter het bureau van Wikuna geschreven kunnen zijn en door niet al te slim personeel ook! Een mejuffrouw die sokken voor haar man breit????

Je kocht een machine en wol en Wikuna nam gegarandeerd de sokken af, want de folder meldt op blz. 7: “dat er millioenen paren sokken per jaar nodig zijn zoowel in den winter, zoowel in den zomer”.

Wat mij als eerste opviel toen ik de boekjes bekeek was een gegarandeerde verdienste van ƒ 100,= per maand met de onwaarschijnlijke vergoeding van ƒ 3,50 voor 12 dozijn, dus 144 sokken! Dat is ƒ 0,14 per sok. En de zin: “Terwijl een naaimachine ongeveer 4000 steken in een minuut maakt, breit de Wikuna 20.000 steken in denzelfden tijd”. Dat is op mijn machine die een cilinder met 84 naalden heeft 238 toeren in 1 minuut dat zijn er 4 per seconde! Dat hou je niet lang vol. Dus 15 minuten per sok, dat kan echt niet. Met een moderne vlakbreimachine brei je ongeveer 30 tot 40 minuten per sok, en op een vlakbreier is de opzet veel makkelijker en hoef je ook maar een paar steken te mazen bij de teen.

In 1928 kost een Ford vrachtauto -A.A met gesloten cabine- ƒ 2095,=; een weekloon was ongeveer ƒ 21,=

De machines werden in huurkoop verkocht voor ƒ 240,=, waarvan ƒ 100,= meteen betaald moest worden en de rest in 14 maandelijkse termijnen van ƒ 10,=, of ƒ 200,= contant bij aflevering. Als je de laatste termijn niet kon betalen werd de machine dus niet je eigendom en kon Wikuna de machine zomaar terughalen zonder het terugbetalen van de ƒ 230,= die al wel betaald was. De eerste wol moest ook meteen betaald worden en de prijzen van de wol staan ook in deze folder; bonte kleuren kosten ƒ 10,= per kg en het goedkoopste garen was ƒ 7,= per kg, “bijgaren voor hiel en teenen was tussen de ƒ 0,70 en de ƒ 0,90 per ons”. Verzenden ging voor eigen rekening en kostte voor een dozijn paar sokken dat ongeveer 1,5 kg woog ƒ 0,40. Je kreeg precies dezelfde kwaliteit en hoeveelheid wol terug die je aan sokken opgestuurd had. Er bleef dus nog maar ƒ 0,12 per sok over. Dan laten we voor het gemak het verlies aan materiaal en de eerste aanschaf van wol buiten beschouwing.

De folder stelt dat een inkomen van ƒ 100,= per maand makkelijk te halen is! Dan moet je per maand minstens 833 sokken breien!! Dat is bijna 28 sokken per dag! En als klap op de vuurpijl meldt de folder ook nog dat de sokken aan de eisen van Winkuna moeten voldoen, anders neemt Wikuna de sokken niet af!! Ook een ongewisse factor.  Er moesten ook nog proefsokken opgestuurd worden voor rekening van de koper.

Na wat gesnuffel in krantenarchieven ontdekten we dat de eerste waarschuwingen tegen Wikuna al in 1928 in de kranten stonden. In de Limburgse Koerier van 27-9-1928 staat onder de kop “Maatschappelijk hulpbetoon”: Waarschuwing tegen Wikuna. De stichting maatschappelijk hulpbetoon raad “financieel zwakstaande personen ten sterkste af relaties met Wikuna aan te knoopen”. Het Leeuwarder Nieuwsblad van 2-12-1929 citeert “Het Volk”; dat mensen zich bedrogen voelen en dat er honderden slachtoffers zijn. Er loopt zelfs een man met een bord heen en weer voor het gebouw van Wikuna aan het Frederiksplein6-8 in Amsterdam.

Maar de sociaal zwakkeren lazen geen krant, dus hoe konden ze het ook weten?
Op 8 april 1931 meldt het “Algemeen dagblad Nieuwe Amsterdamse Courant”, dat Wikuna de deuren heeft gesloten en de eigenaar en bedrijfsleider beiden naar het buitenland zijn vertrokken. Er zijn ongeveer 5000 gedupeerden. 

Mijn machine is van 1928 en die is verkocht aan mevrouw Voormolen-Sap. Ze woonde in de Hasebroekstraat 42 in Den Haag .

Verder lazen we nog dat de Wikuna erg veel lijkt op een sokkenbreimachine die al in 1870 in Amerika op de markt was. Maar ook de Gerard Holland lijkt als twee druppels water op de Wikuna.

P.S. De folder is in oud Nederlands geschreven, vandaar dat sommige woorden verkeerd geschreven lijken, dat zijn echter citaaten.

Meer sokkenbreimachines. Met dank  Annie Wintein, en anderen.